Uit in Nederland: het Spoorwegmuseum

Donderdag 4 mei 2017

Mijn vriend en ik zijn geen van tweeën museumgangers, maar als het om treinen gaat, maken we graag een uitzondering. Daarom brengen we vandaag een bezoek aan het Spoorwegmuseum.

Omdat het Spoorwegmuseum zich in Utrecht bevindt, dichtbij onze woonplaats, gaan we er op de fiets heen. Naast het museum is een klein fietsenstallinkje, waar we onze fietsen neerzetten. Dan lopen we naar de ingang, die in een gebouw zit dat van buiten al helemaal aan een station doet denken.

De ingang van het Spoorwegmuseum

Binnen is het alsof we terug zijn gegaan in de tijd: we staan in een oude stationshal met wachtruimtes voor de derde, tweede en eerste klas. We hebben al kaartjes voor het museum, dus we kunnen langs de kassa doorlopen naar rechts, waar een groot bagagerek is. Erop staan allerlei koffers en tassen, waarvan sommige een raampje aan de zijkant hebben gekregen om door naar binnen te kunnen kijken.

De oude stationshal

We verlaten het gebouw aan de achterkant en staan op het perron. Op de rails staan een aantal oude treinen geparkeerd, waaronder de oude koninklijke trein. Hier kun je helemaal doorheen lopen, zodat je kunt zien waar het personeel zat, waar de gezamenlijke ruimtes waren en ook waar de prinsesjes sliepen (de trein is van koningin Juliana, dus de prinsjes zijn prinses Beatrix en haar zussen).

De koninklijke trein

Via het perron lopen we door naar achteren, waar nog een oude boltrein staat en een oude locomotief.

Even poseren met de oude locomotief

Het echte station van het Spoorwegmuseum – Utrecht Maliebaan – is net achter het eerste perron. De ene kant van het perron is bedoeld voor de trein van de dienstregeling, aan de andere kant staan nog wat oudere treinen. Er is ook een oude posttrein bij, waar je door de ramen naar binnen kunt kijken naar de ruimtes voor de postzakken.

Een oude posttrein

Vanaf het station kom je bij het tweede gebouw. Dit is het echte museum: hier is de kaartjescontrole, hier kun je souvenirs kopen en uiteraard iets eten en drinken. Wij slaan de souvenirs en het restaurant echter over en gaan eerst verkennen. We beginnen aan de rechterkant van het museum, waar een gang naar buiten leidt. Zo komen we bij een oude draaicirkel, een systeem dat lijkt op dat van de cable car in San Francisco. De locomotief of wagon op de draaicirkel werd gedraaid, totdat de rails van de draaicirkel aansloten bij het zijpad waar de locomotief / wagon heen moest. Vervolgens werd het treindeel daarop geduwd. Dit kon ook andersom: een treindeel kon vanuit een ‘parkeerhaven’ op de draaicirkel geduwd worden en aansluiten bij de trein. Rondom de treincirkel zijn zo’n vier of vijf ‘parkeerhavens’.

De draaicirkel

Bij de draaicirkel staat ook nog het huisje van een oude spoorwachter. Dit is niet te bekijken van binnen, dus gaan we weer terug het gebouw in. We komen uit bij een ruimte met wat tafeltjes, maar het leukste hier is het oude treintijdenbord. Vroeger hing dit op Utrecht Centraal om aan te geven vanaf welk spoor een trein vertrok op welke tijd. Door middel van draaiende balken kon de tekst veranderen. Op sommige grote stations in Europa wordt dit systeem nog steeds gebruikt.

Het oude treintijdenbord

We lopen door en komen uit bij één van de ‘werelden’ van het Spoorwegmuseum: De Grote Ontdekking. Het museum is namelijk ingedeeld in verschillende stukken met afgesloten ruimtes, waarin over een bepaalde periode van de treingeschiedenis verteld wordt. De Grote Ontdekking gaat over de eerste trein in Nederland. Je gaat als het ware terug in de tijd met een lift en komt uit in een oud dorp. Dankzij een audiotour is alles wat je ziet duidelijk. Het reisje eindigt bij de feestelijke eerste rit van de locomotief De Arend. Alle twee vinden we dit stukje van het museum erg leuk gedaan: het is echt alsof je terug in de tijd bent gegaan.

De Arend - de eerste locomotief van Nederland

Na De Grote Ontdekking gaan we naar buiten, waar ook weer een soort attractie is: De Vuurproef. Het is er echter erg druk, dus bekijken we eerst de vele oude treinen die binnen in het museum staan. Er zijn echt oude treinen bij, maar ook treinen die wij zelf nog kennen van vroeger, zoals de oude dubbeldekker.

Van deze ‘Treinen door de tijd’ gaan we door naar buiten, waar ook nog enkele oude treinen staan. Ook is er meer te zien over de kolen die vroeger gebruikt werden en over hoe de wissels vroeger bediend werden.

Over de rails lopen we door naar achter, waar een oud seinhuisje staat. Boven heb je een leuk uitzicht over alle treinen die op het terrein staan.

Uitzicht over het terrein

Er is ook een momentje waar we even stil worden: langs het spoor staat een oude goederenwagon. Als we erin gaan, ontdekken we dat deze wagon tijdens de Tweede Wereldoorlog gebruikt werd om joden te vervoeren naar concentratiekampen. Een stem vertelt hoe het ging: er was geen eten en drinken aan boord, er was geen uitzicht en het was er vol. Zeker op een dag als vandaag komt zo’n verhaal goed binnen.

In stilte verlaten we de wagon. We gaan terug naar binnen en proberen onze gedachten weer even bij iets vrolijkers te brengen. Het techlab bijvoorbeeld, een ruimte boven in het museum waar kinderen allerlei leuke proefjes kunnen doen. Uiteraard heeft alles iets met het spoor te maken. Er is zelfs een mogelijkheid om ‘examen’ te doen, zodat het net lijkt alles je treinkunde gestudeerd hebt. Natuurlijk willen wij ook examen doen, maar het wordt geen succes: de eerste ronde zakken we… Gelukkig weten we de herkansing af te sluiten met een 6,8.

Toch nog geslaagd!

Beneden in het museum bezoeken we vervolgens de attractie Stalen Monsters. Hierbij ga je in een karretje door de geschiedenis van de treinen toen ze steeds sneller en beter werden. Het werd steeds drukker op het spoor, dus het kan zomaar zijn dat als je een bocht omgaat er ineens een trein voor je neus staat…

Na deze attractie willen we ook De Vuurproef nog doen. Het is even wachten, maar dan mogen we plaats nemen in de eerste ruimte. Rutger Hauer vertelt ons iets over treinen, waarna zijn assistent ons uitnodigt om zelf een trein te besturen. Natuurlijk gaat dit mis, waardoor je ineens door Monument Valley rijdt over een kapotte brug en vervolgens via een trein uit de toekomst terug naar huis keert. Ook deze attractie is weer erg leuk gedaan en iedereen wordt er echt bij betrokken.

Enthousiast verlaten we het museumgebouw. We kijken nog heel even bij de treinen vooraan voor we terug naar onze fietsen gaan. Allebei zijn we het er over eens: het is een ontzettend leuk museum. Voor kinderen is het misschien veel kijken en weinig doen, al zijn de drie attracties en het techlab ook voor hen een aanrader. Het Spoorwegmuseum is volgens ons dan ook zeker geschikt als familie-uitje… of als uitje voor twee volwassenen die niet van musea houden!